Tarım ve Gıda Sektörü için Teknik Girişimcilik Eğitimleri

Bursa’nın İznik ilçesine bağlı Candarlı köyünde doğduk. Eşlerimizin işleri nedeniyle Bursa’ya taşındık, ancak köyümüz her zaman bir emeklilik planı olarak aklımızda kaldı. Ev hanımı ve ilkokul mezunuyduk. Büyük bir şehirde sadece eşimizin maaşıyla yaşamak bizim için oldukça zordu. “Çocuklarımı okutmak için para kazanmam gerekiyordu. İlkokul mezunuyum ve eğitimime devam edememek benim için hep bir pişmanlık olmuştur. Bu yüzden kızlarımın eğitimine öncelik verdim.” (Asiye Can)

Babamız köyümüzün muhtarıyken, ORKÖY (Orman ve Köy İlişkileri Dairesi Başkanlığı) köyümüze tarımsal teşvikler sağladı. Babamız bu teşviklerden bahsederken, ben nasıl faydalanabileceğimi düşünmeye başladım; babama yaban mersini yetiştirmek istediğimi söyledim. Şehirde yaşadığımız için, köye sık sık gidip gelmek (ki köyümüz bir buçuk saat uzaklıktaydı) herkese gerçekçi gelmedi. Pes etmeyi düşündüğümüz birçok zaman oldu, ancak çabalarımız ve hayallerimiz bizi motive etti ve fikrimize bağlı kalmamızı sağladı. Babamız ve kayınpederimiz bize arazilerini verdiler ve yaban mersini yetiştirmeye başladık. Babamız bizim ilk yatırımcımız oldu ve desteğini asla unutamayız.

“Bu işe ilk başladığımda, çocuğum 5 aylıkken erken doğdu; onu neredeyse tarlada büyüttüm.” (Asiye Can)

Çocuklarımızı tarlada yaptığımız işlerle büyüttük ve eğittik. Köydeki evlerimiz başlangıçta satılacak arazi gibi görünürken, hem gelir kaynağımız hem de kaçış yerimiz oldular. Ürünlerimizi ailecek yetiştiriyor, hasat ediyor ve satıyoruz. Bu iş sayesinde köyümüz kırsal turizme açıldı ve festivallere ev sahipliği yapmaya başladı. Tek kişiyle başladık ve ürünümüz ağızdan ağza yayıldı. Sosyal medya da bu süreçte büyük katkı sağladı. Gençler köy konusunda hevesli ve çeşitli fikirler üretiyor.

Bugün köyde “senin ürünün, benim ürünüm” kültürü yok; eğer bu yıl senin ürünün yoksa, benim var. Tarlaya gidemediğimde, arkadaşlarımın ürünümle ilgileneceğini, sulamadan satmaya kadar her şeyi yapacaklarını biliyorum. Resmi eğitim almadığımız halde, bu işi bugün iyi yapıyoruz ve başkalarının bize sorduğu bir değerimiz var. Kimse bunu yapabileceğimize inanmadı; kadın olarak önce kendimize, sonra çevremize kendimizi kanıtladık. Geçtiğimiz 8 yıl boyunca çok farklı süreçlerden geçtik. Başlangıçta insanlar fikrimize inanmadılar ve olumsuz tepki verdiler. Kişisel bir motivasyon olarak başlayan şey, köy ve köydeki kadınlar için yarattığımız yeni bir değere dönüştü ve zamanla sadece bizi değil, tüm köyü dönüştürdü. Geçmişte, kızlara miras verilmezdi ve verilse bile, çorak araziler verilirdi. Bu meyvenin en büyülü yanı, çorak arazileri sevmesi; dezavantaj gibi görünen bir şeyi kadınlar için bir fırsata dönüştürdü. Köydeki tüm kadınlar, üretimden dağıtıma kadar kaynaklarıyla bizi destekliyor.

Ürünlerimizin üretiminden satışına ve dağıtımına kadar her şeyi kendimiz yapıyoruz. En başından beri her süreci kendimiz yönettik; kimyasal ilaç kullanmadan bahçeyi elle temizliyoruz. Çalıştığımız meyve de çok hassas; gübresi, suyu ve ihtiyaçları tıpkı bir çocuk gibi benzersiz. Bu bilinçle, ürünümüzü bir bebek gibi yetiştiriyoruz.

Girişimcilik çok değişken bir süreç olabilir; bazen ürünümüzle baş başa kaldık, bazen de müşteriler tarlada sıraya girdiler. Süreci yaşamak bize her yıl yeni bir şeyler öğretiyor. Bugün girişimci olmak isteyen herkese şunu söylüyoruz: “Eğer başkası yapıyorsa, sen de yapabilirsin.” Bir fikriniz varsa, ne olursa olsun denemelisiniz. Tarım ülkesiyiz ve her zaman üretime ihtiyacımız var. Ürettiğimiz ürünü gerçekten seviyoruz; yaban mersini çok değerli ve hassas bir meyvedir. Aroması ve faydaları ile henüz herkesin adını duyduğu ve alabileceği bir ürün değil. Gelecekteki hedefimiz, taze ürünle birlikte yaban mersini meyvesini daha iyi tanıtmak, üretim kapasitemizi artırmak, yaban mersinini herkesin erişebileceği hale getirmek ve tesisler kurarak sirke, marmelat, kurutulmuş yaban mersini ve reçel gibi yan ürünler üretmek. Pazarımızı ve markamızı büyütmek istiyoruz. ICMPD’den aldığımız eğitim, işimizi daha organize bir şekilde ele almamızda bizi destekledi. İş planımızla ilgili geri bildirim veren eğitmenimiz Berfu Hanım, yeni pazarlar ve pazarlama stratejileri konusunda çok yardımcı oldu. Eğitimden öğrendiklerimiz ve hedeflerimizle daha cesur olmayı ve büyüme fırsatları yaratmayı umuyoruz.

Sultan Arkan & Asiye Can

Bursa